Deze pagina is in opbouw en zal binnenkort worden aangevuld met meer begrippen en uitleg.
Centrale smering
-
Bij een centrale smering worden de lagers door olie uit leidingen, die worden gevoed door een
centrale pomp, gesmeerd.
|
Cilinder
Uitleg
-
Werkruimte van de zuiger, die zich in de cilinder op en neer beweegt. Door dit op en neer bewegen wijzigt de
grootte van de werkruimte continu.
|
Compound stoommachine
Uitleg
-
Een compound stoommachine is een stoommachine met twee cilinders, die een verschillende diameter (boring) hebben.
Eerst komt de stoom in de cilinder met de kleinste boring (en daardoor cilinderinhoud). Nadat de zuiger neerwaarts is
gegaan door de stoomdruk, wordt de stoom die al een beetje is afgekoeld - en een lagere druk heeft - geleid naar de
tweede cilinder waar de stoom nogmaals zijn energie kan leveren aan de zuiger met de grote boring.
|
Condensator
Uitleg
-
In dit onderdeel wordt de afgewerkte stoom na het verlaten van de (laatste) cilinder, door afkoelen en/of
drukvermindering gecondenseerd (stoom wordt water) en als ketelvulling teruggewonnen.
|
Contragewicht
Uitleg
-
Aan de krukas bevestigde
wangen (zogenoemde krukwangen ), die ervoor zorgen dat de zuiger(s) door
het dode punt wordt/worden gedraaid als compensatie van de middelvliedende krachten van de ronddraaiende delen.
|
Ketel
Uitleg
-
Het waterreservoir, dat wordt verhit en waarin stoom wordt gegenereerd.
In de ketel, die overigens nooit helemaal met water wordt gevuld, ontstaat druk die wordt gebruikt om
een stoommachine, pomp of andere appendage aan te drijven.
Er bestaan diverse soorten ketels, zoals o.a. de vlampijp- , rookpijp- en waterpijpketel .
|
Ketelvoedingswater
Uitleg
-
Door de opwekking van stoom zakt het waterniveau in de ketel.
Het ketelvoedingswater, dat door de voedingspomp wordt aangevoerd, dient ervoor om het waterniveau in
de ketel aan te vullen.
|
Kookgebied
Uitleg
-
De temperatuur waarbij de overgang van water van vloeibare naar gasvormige toestand plaatsvindt, druk- en
temperatuurafhankelijk.
Om stoom te genereren is de 5½ voudige warmtehoeveelheid nodig (latente verdampingswarmte).
|
Kruiskop
Uitleg
-
Dit is het onderdeel, dat de drijfstang met de zuigerstang verbindt. De kruiskop beweegt over een
geleiding heen en weer en verhindert dat er zijdelingse krachten op de zuigerstang werken.
Waarom hebben veel stoommachines een drijfstang, zuigerstang en kruiskop?
Aangezien veel stoomachines een lange slag hebben - en de kruktap daardoor bij een hoek van 90°
ver uit het midden staat - zou de zuiger gedurende het op en neer gaan continu kantelen .
Hierdoor zou er onnodig veel slijtage aan zuiger en cilinder optreden. Door gebruik te maken van
een zuigerstang, drijfstang en kruiskop met geleiding, kan de zuiger lineair in de cilinder bewegen,
terwijl de (relatief) korte drijfstang een zwaaiende beweging maakt en de krukas laat draaien.
|
Krukas
Uitleg
-
De krukas zorgt voor de omzetting van de lineaire beweging van de zuiger - via de drijfstang en eventueel
zuigerstang met kruiskop - in een roterende beweging.
De drijfstang is verbonden met de kruktap, die uit het midden in de krukwang is geplaatst. Als de kruktap b.v.
50mm uit het midden van de krukwang staat, dan is de slag van de zuiger 100mm.
|
Oliegestookte ketel
Uitleg
-
Kolengestookte ketels hadden het nadeel dat de voorraad kolen (vooral in de scheepvaart) enorm veel
ruimte in beslag nam. Deze ruimte kon ook worden gebruikt voor goederen o.i.d. Verder was het bunkeren
en stoken van de kolen erg arbeidsintensief.
Bij een oliegestookte ketel wordt olie door sproeiers in de verbrandingsruimte van de ketel verneveld en
tot ontbranding gebracht.
Bij modellen wordt de oliegestookte ketel zeer zelden toegepast.
|
Onderste dode punt
Uitleg
-
Op het onderste dode punt van de zuiger, wijzigt de beweging van de zuiger van neerwaarts naar opwaarts.
|
Onvolledige expansie
Uitleg
-
De expanderende (=uizettende) stoom wordt al voor het bereiken van het dode punt van de zuiger afgevoerd.
Dit om een mooiere rondloop van de machine te krijgen.
|
Oscilerende machine
Uitleg
-
Bij een
oscilerende machine bewegen de cilinders (kan ook een ééncilinder zijn)
ten opzichte van het stationaire in- en uitlaatgedeelte. De cilinder komt eerst langs de inlaat-
en - na de arbeidslag - dan langs de uitlaatpoort.
Het excentrische deel met de schuifkast vervalt.
|
Oververhitte stoom
Uitleg
-
Door de stoom - vaak in een buizenstelsel in de ketel of reservoir (
de oververhitter ) - nog
een keer extra hitte toe te dienen, kan deze tot 400° C verhit worden. Hierdoor ontstaat
vanzelfsprekend ook veel meer druk.
Andere vormen van stoom zijn natte- en verzadigde stoom.
|
Schadelijke ruimte
Uitleg
-
De ruimte tussen de zuiger en cilinderdeksel/kop, nodig voor de compressie. Omdat door deze ruimte de werkingsgraad
van de machine minder is, wordt de ruimte zo klein mogelijk gehouden.
|
Schuif
Uitleg
-
Dit - meestal vlakke - onderdeel beweegt aan de buitenzijde van de cilinder mee met de zuiger, maar a-synchroon.
De schuif dekt afwisselend de inlaat- en uitlaatopening af, waardoor de zuiger op het juiste moment verse stoom
toegediend krijgt en de afgewerkte stoom tijdig wordt afgevoerd. De schuif wordt - via de excenterstang - bediend door
het excenter.
Door een toepassing van een slim linksysteem kunnen zowel de slag als de symmetrie van de excenteras worden gewijzigd,
ten einde het in- en uitlaatkarakter aan de gewenste kracht en toerental aan te passen. Hiermee kan de machine
als het ware variëren tussen het karakter van een voldruk- en een expansiemachine. Dit betekent variabele
inlaattijden en daarmee cilindervullingen van ± 20% tot 85%.
|
Stoom
Uitleg
-
Water begint te koken bij 100° C en er wordt stoom gevormd. Stoom is water in gasvorm en een gas neemt meer ruimte in
dan een vloeistof.
Afhankelijk van de temperatuur en druk van de stoom neemt deze tot 1700 x het volume van het water aan (een liter water
wordt tot 1700 liter stoom).
|
Stoommotor / Snelloper
Uitleg
-
De meesten noemen een machine, die wordt gevoed met stoom, een
stoommachine . Indien de machine echter een maximaal
toerental > 300 omw/min kan bereiken, dan spreken we over een stoommotor.
Om de gemiddelde zuigersnelheid te beperken is de slag maximaal zo groot als de boring.
|
Synth-Glow
Uitleg
-
Synthetische smeerolie voor modelverbrandingsmotoren, die - omdat hij in water oplosbaar is - ook geschikt is als
stoomcilindersmering.
|
Veiligheidsventiel
Uitleg
-
Dit onderdeel - meestal met een veer of gewicht - beschermd de ketel en leidingen e.d. tegen beschadigingen
of exploderen, door de stoom af te blazen. Vaak wordt gecombineerd met een stoomfluit.
Bij modellen wordt het veiligheidsventiel actief bij 1½ x de werkdruk.
Normaalgesproken schakelt het veiligheidsventiel in bij een overdruk van meer dan 10% boven de maximale werkdruk.
|
Verzadigde stoom
Uitleg
-
We spreken van
verzadigde stoom als de stoom condenseert, zodra de temperatuur daalt.
De ruimte waarin deze verzadigde stoom zich bevindt, bevat uitsluitend stoom (dus geen
andere gassen/dampen).
Met verzadigde stoom kunnen wij onze stoommachine prima voeden; de druk is behoorlijk wat hoger dan bij
natte stoom .
|
Vlampijp
Uitleg
-
Een vlampijp is een door de ketel lopende buis/pijp, waardoor de vlammen van de brander hun warmte beter
kunnen afgeven.
Vaak hebben ketels meerdere vlampijpen.
|
Vliegwiel
Uitleg
-
Het vliegwiel helpt ondermeer de zuiger door het onderste punt heen.
Hoe minder cilinders en/of hoe lager het aantal arbeidsslagen (~ toerental) voor een volledige - 360° -
omwenteling van de krukas, hoe groter de massa van het vliegwiel moet zijn.
Hierbij moet worden opgemerkt dat een groot vliegwiel met minder massa even effectief kan zijn als een klein
vliegwiel met meer massa.
|
Voedingspomp
Uitleg
-
De voedingspomp verzorgt de aanvoer van water uit de condensator of voorraad (b.v. een tender).
Dit om de het verdampte water uit de ketel te compenseren.
Meestal wordt de voedingspomp door stoom aangedreven.
|
Voorvulling
-
Om klappen in de machine - via de zuiger op zuigerstang en/of drijfstang - te voorkomen, wordt al voordat
de zuiger het dode punt bereikt verse stoom in de cilinder aangevoerd. De machine loopt daardoor
ronder
en minder bonkerig.
|